Λίγο κρασί, λίγο θάλασσα και ο εαυτός μου;

Λίγο κρασί, λίγο θάλασσα και ο εαυτός μου; -Εποχιακή Συναισθηματική Διαταραχή το καλοκαίρι.

      Η θερμοκρασία έχει ανέβει για τα καλά, οι διακοπές έχουν ξεκινήσει ήδη για πολλούς από εμάς και γεγονότα όπως κοινωνικές εκδηλώσεις του τύπου γάμοι, βαφτίσια, αποφοιτήσεις, υπαίθρια μπάρμπεκιου αλλά και οι ανέμελες βόλτες με φίλους έχουν ξεκινήσει από την αρχή του καλοκαιριού. Έχεις την εντύπωση πως ο κόσμος περιμένει από σένα να είσαι ευτυχισμένος-η την περίοδο του καλοκαιριού, να χαμογελάς, να δείχνεις ανέμελος-η αλλά και ευδιάθετος-η. Παρ’ όλα αυτά εσύ αισθάνεσαι κακόκεφος-η, εκνευρισμό, μελαγχολία, να θέλεις να απομονωθείς, καταθλιπτική διάθεση αλλά και αρνητικές σκέψεις τριβελίζουν το μυαλό σου!

      Αγαπητοί μου αναγνώστες, να ξέρετε πως δεν είστε μόνοι. Υπάρχουν πάρα πολλοί εκεί έξω που αισθάνονται ότι και εσείς. Συγκεκριμένα, όταν φεύγει η άνοιξη και μπαίνει το καλοκαίρι αυξάνονται πιο πολύ τα συμπτώματα αυτής της διαταραχής η οποία ονομάζεται εποχιακή συναισθηματική διαταραχή (ΕΣΔ). Ωστόσο, σύμφωνα με αποτελέσματα αρκετών ερευνών (Lam & Levitan, 2000; Magnusson & Partonen, 2005; Pjrek et al., 2004; Potkin et al., 1986; Rohan et al., 2009; Rosen et al., 1990) υπάρχει ένα ποσοστό ανθρώπων που πάσχουν από εποχιακή συναισθηματική διαταραχή (ΕΣΔ) και εκδηλώνουν έντονα συμπτώματα κατάθλιψης που δημιουργούνται ιδιαιτέρα στις αρχές του καλοκαιριού.

      Η λεγόμενη καλοκαιρινή εποχιακή συναισθηματική διαταραχή διαφέρει από την εποχιακή συναισθηματική διαταραχή του χειμώνα και φαίνεται να είναι από τις πιο σπάνιες (Lam & Levitan, 2000). Συγκεκριμένα, η εποχιακή συναισθηματική διαταραχή του χειμώνα επηρεάζει 4-6% του πληθυσμού των ΗΠΑ, ενώ την καλοκαιρινή περίοδο επηρεάζει λιγότερο από 1% του πληθυσμού των ΗΠΑ. Αυτή η διαταραχή φαίνεται να είναι πιο συχνή σε μέρη που έχουν αρκετά υψηλές θερμοκρασίες, όπως για παράδειγμα σε χώρες κοντά στον ισημερινό και στις  ΗΠΑ. Όσον αφορά το φύλο, οι γυναίκες με ηλικία από 20  μέχρι 40 ετών , τείνουν να εκδηλώνουν πιο πολύ τα συμπτώματα αυτής της διαταραχής σε σχέση με τους άντρες (Lam & Levitan, 2000; Pjrek et al., 2004).

      Γιατί άραγε να συμβαίνει αυτό; Την καλοκαιρινή περίοδο η εποχιακή συναισθηματική διαταραχή είναι πιθανό να συνδέεται με τις υψηλές θερμοκρασίες. Σε κάποιους ανθρώπους αρέσουν οι υψηλές θερμοκρασίες ενώ κάποιοι άλλοι δεν τις αντέχουν. Σε πάρα πολλούς, οι υψηλές θερμοκρασίες προκαλούν κούραση, εξάντληση και κόπωση. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να κλείνονται στο σπίτι τους και να χάνουν τις καθημερινές δραστηριότητες τους (Lam & Levitan, 2000; Magnusson & Partonen, 2005; Pjrek et al., 2004; Potkin et al., 1986; Rohan et al., 2009; Rosen et al., 1990).

     Οι αλλαγές στην καθημερινότητα και οι αλλαγές του προσωπικού προγράμματος κατά την διάρκεια του καλοκαιριού επηρεάζει αρκετά την διάθεση του ανθρώπου. Την καλοκαιρινή περίοδο, το προσωπικό σας πρόγραμμα δεν είναι σταθερό με αποτέλεσμα να υπάρχουν αλλαγές στην καθημερινότητα σας και αυτό να σας προκαλεί άγχος και στρες. Όπως για παράδειγμα, την καλοκαιρινή περίοδο τα παιδιά δεν έχουν σχολείο και απολαμβάνουν αμέτρητες ώρες παιχνιδιού μέσα στο σπίτι. Σε κάποιους από εσάς αυτό μπορεί να σας δυσκολεύει, να βγαίνετε εκτός προγράμματος και να μην μπορείτε να αντεπεξέλθετε στις όποιες αλλαγές του προγράμματος (Magnusson & Partonen, 2005).

      Ένα πολύ σημαντικό αίτιο είναι επίσης και οι οικονομικές ανησυχίες. Πολλοί είναι εκείνοι που βιώνουν οικονομικές δυσκολίες και πόσο μάλλον όταν έχουν χάσει την δουλειά τους εδώ και πολύ καιρό και δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα για έξοδα και διακοπές. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να προκαλεί άγχος, στρες και απογοήτευση. Η εμφάνιση για πάρα πολλούς παίζει σημαντικό ρόλο στην διάθεση τους και συγκεκριμένα τους καλοκαιρινούς μήνες. Αισθάνονται άβολα με το να εκθέσουν το σώμα τους με μαγιό αλλά και με πιο ελαφριά ρούχα. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να νιώθουν ντροπή για την εμφάνιση τους, αποφεύγουν να πηγαίνουν στην παραλία ή φοράνε πολλά ρούχα για να κρύψουν το σώμα τους.

      Πολλοί, συνδέουν το καλοκαίρι με τραυματικές ή στρεσογόνες καταστάσεις που έχουν βιώσει. Για κάποιους η περίοδος του καλοκαιριού μπορεί να συνδέεται με δύσκολες ψυχοσυναισθηματικές καταστάσεις όπως για παράδειγμα, απώλεια κάποιου κοντινού και αγαπημένου προσώπου, προβλήματα υγείας ή κάποιες σοβαρές χειρουργικές επεμβάσεις και διαζύγιο. Όλα αυτά μπορεί να ενεργοποιούν ανεπιθύμητα συναισθήματα όπως για παράδειγμα λύπη, άγχος και στεναχώρια.

Τα συμπτώματα της καλοκαιρινής κατάθλιψης είναι τα εξής (Lam & Levitan, 2000; Magnusson & Partonen, 2005):

Ø  μειωμένη όρεξη,

Ø  έλλειψη ύπνου (αϋπνία),

Ø  αυξημένη ανησυχία, διέργεση ή άγχος,

Ø  απώλεια σωματικού βάρους,

Ø  έλλειψη ενδιαφέροντος για καθημερινές δραστηριότητες,

Ø  αρνητικές σκέψεις,

Ø  απελπισία,

Ø  συναισθήματα κατάθλιψης,

Ø  σκέψεις αυτοκτονίας.

Τρόποι αντιμετώπισης της εποχιακής συναισθηματικής διαταραχής, το καλοκαίρι:

     Αρχικά, δεν είστε υποχρεωμένοι να νιώθετε χαρούμενοι, ούτε να υποκρίνεστε στους γύρω σας πως περνάτε καλά και ότι είστε ευτυχισμένοι. Δεν υπάρχει λόγος να καταπιέζετε τον εαυτό σας να ακολουθεί ένα καθημερινό πρόγραμμα που δεν σας γεμίζει και που σας παρέχει μόνο θλίψη. Όπως επίσης δεν είναι ανάγκη να παραβρίσκεστε σε όλες τις κοινωνικές εκδηλώσεις που αναφέρθηκαν πιο πάνω, παρά μόνο σε αυτές που σας γεμίζουν και σας προσφέρουν χαρά. Δημιουργείστε ένα δικό σας πρόγραμμα στο οποίο θα προσαρμόζετε δραστηριότητες που πραγματικά σας χαλαρώνουν και σας δίνουν ευχαρίστηση. Εντάξετε στο πρόγραμμα σας φυσική άσκηση η οποία θα σας βοηθήσει να ελαττώσετε τα συμπτώματα της κατάθλιψης. Μια μορφή άσκησης θα μπορούσε να είναι το κολύμπι ή τα μαθήματα χορού. Προσοχή όμως να αποφύγετε την πολύωρη άσκηση γιατί μπορεί να οδηγήσει σε εξάντληση. Περιορίστε το άγχος σας, και τις αρνητικές σκέψεις γιατί δεν σας βοηθάνε να νιώσετε καλύτερα. Φροντίστε να προσθέσετε στο πρόγραμμα σας αρκετές ώρες ύπνου και ξεκούρασης γιατί θα σας βοηθήσει να νιώσετε ξεκούραστοι και πιο ήρεμοι.

      Προσοχή: Εάν αγωνίζεστε για περισσότερο καιρό από δύο εβδομάδες με τα συμπτώματα που αναφέρονται πιο πάνω, ζητήστε βοήθεια από έναν ειδικό (ψυχολόγο ή επαγγελματία ψυχικής υγείας). Σε κάποιους ανθρώπους αυτά τα συμπτώματα μπορεί να συνδέονται με πιο σοβαρές συναισθηματικές διαταραχές και εκεί χρειάζεται να επέμβει κάποιος ειδικός. Να μην αγνοείτε τα όποια συμπτώματα αλλά και το πώς νιώθετε και ούτε να διστάζετε να μιλήσετε για αυτά. Ένας ειδικός ξέρει και θα είναι δίπλα σας για να σας ακούσει και να σας βοηθήσει με συγκεκριμένες προσεγγίσεις ώστε να νιώσετε καλύτερα και να μπορέσετε να προχωρήσετε πιο κάτω.

 Βιβλιογραφία:

Blazer D. G., Kessler R. C., Swartz M. S. (1998). Epidemiology of recurrent major and minor depression with a seasonal pattern. The National Comorbidity Survey. British Journal of Psychiatry, 164–167.

Lam, R. W. & Levitan, R. D. (2000). Pathophysiology of seasonal affective disorder: A review. Journal of Psychiatry Neuroscience, 25 (5), 469-480.

Madden P. A., Heath A. C., Rosenthal N. E., Martin N. G. (1996). Seasonal changes in mood and behavior. The role of genetic  factors. Arch Gen Psychiatry, 53 (1): 47–55.

Magnusson, A. & Partonen, T. (2005). The Diagnosis, Symptomatology, and Epidemiology of Seasonal Affective Disorder. CNS Spectrums, 10 (8), 625-634.

Pjrek, E., Winkler, D., Stastny, J., Konstantinidis, A., Heiden, A. & Kasper, S. (2004). Bright light therapy in seasonal affective disorder – does it suffice. European Neuropsychopharmacology, 14, 347 – 351.

Potkin, S. G., Zetin, M., Stamenkovic, V., Kripke, D. & Bunney, W.E. (1986). Seasonal affective disorder: prevalence varies with latitude and climate. Journal of Clinical Neuropharmacology, 9,181-3.

Rohan, K. J., Roecklein, K. A. & Haaga, D. A. F (2009). Biological And Psychological Mechanisms of Seasonal Affective Disorder: A Review and Integration. Current Psychiatry Reviews, 5, 37-43.

Rosen, L. N., Targum, S. D., Terman, M., Bryant, M. J., Hoffman, H. & Kasper, S. F. (1990). Prevalence of seasonal affective disorder at four latitudes. Psychiatry Research, 31, 131-144.

Young M. A., Meaden P. M., Fogg L. F., Cherin E. A., Eastman C. I. (1997). Which environmental variables are related to the onset of seasonal affective disorder? Journal of Abnormal Psychology, 554–562.